HIỆN  TƯỢNG  XẢY  THAI  TRÊN CHÓ  CÁI

Th.S. TRỊNH THỊ CẨM VÂN

Phòng Khám Thú Y Chợ Lớn

         Xảy thai trên chó cái là hiện tượng chấm dứt thai kỳ một cách không bình thường trong giai đoạn mang thai. Sự xảy thai có thể là sự mong muốn hoặc không mong muốn xảy ra , gây ra hoặc do chủ động chấm dứt thai kỳ hoặc do nguyên nhân nội tại bẩm sinh , bệnh lý , dinh dưởng ….

Các giai đoạn của thời kỳ mang thai trên chó cái

Thời gian mang thai trên chó cái biến động từ 58-63 ngày chia thành 3 giai đoạn thai kỳ :

Ø Giai đoạn 1 là tháng đầu của thai kỳ , phôi di chuyển đến sừng tử cung vào khoảng ngày thứ 7 của thai kỳ; định vị và bám chặt vào niêm mạc tử cung vào khoảng ngày thứ 16 của thai kỳ và phát triển thành thai. Thai bắt đầu phát triển về hình dạng, từ ngày thứ 22 của thai kỳ. Đến cuối giai đoạn 1, ngày thứ 30 của thai kỳ, tim thai đã phát triển hoàn chỉnh, có thể nhận dạng và phát hiện tim thai qua siêu âm

Ø Giai đoạn 2 là tháng thứ 2 của thai kỳ, đây là giai đoạn thai phát triển rất nhanh. Mí mắt hoàn thành ngày thứ 32, các chi hoàn thành ngày thứ 35, móng vuốt hoàn thành ngày thứ 40, lông và khung xương hoàn thành ngày thứ 45.

Ø Giai đoạn 3 là giai đoạn chuẩn bị sinh của chó mẹ hay giai đoạn lâm bồn. Đến ngày thứ 58 thai đã phát triển toàn vẹn và bắt đầu chuyển động về hướng bụng của thân tử cung chuẩn bị vào giai đoạn lâm bồn.

Tại giai đoạn lâm bồn của chó cái cũng chia thành 3 giai đoạn :

ü giai đoạn lâm bồn 1 là giai đoạn chuẩn bị sinh kéo dài từ 12-24 giờ bao gồm các dấu hiệu co thắt tử cung, tìm ổ, ăn ít hoặc không ăn, ói, chảy nhiều dịch tiết âm đạo

ü giai đoạn lâm bồn 2 là giai đoạn chó mẹ sinh chó con. Giai đoạn này có thể kéo dài từ 1-24 giờ. Mỗi chó con được tống ra cách nhau không quá 1 giờ. Sau 1 giờ mà chó con không được tống ra ngoài được coi là sự trở ngại trong khi sinh.

ü Giai đoạn lâm bồn 3 là giai đoạn tống nhau thai ra ngoài. Nhau thai có thể được tống ra trong giai đoạn 2 và 3. Sau 24 giờ mà nhau thai không được tống ra hoàn tất được coi là hiện tượng sót nhau bất thường trong khi sinh.

v Bác sĩ thú y và chủ nuôi cần hiểu rõ sinh lý sinh sản trên chó cái nhằm nắm bắt và phát hiện được những bất thường trong chu kỳ sinh sản và có biện pháp can thiệp kịp thời để tránh gây hiện tượng xảy thai hoặc thai chết lưu trên chó mẹ

Hiện tượng xảy thai chủ động  (chấm dứt thai kỳ chủ động )

Việc gây xảy thai chủ động trên chó cái là hình thức chủ động chấm dứt thai kỳ , có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau như sau :

Ø Chó cái mang thai ngoài ý muốn

Ø Chó cái phối giống với chó đực không tương thích về trọng lượng, con giống

Ø Chó cái quá già để chịu đựng thai kỳ

Ø Chó cái quá trẻ để duy trì thai kỳ

Ø Chó cái có phát sinh bệnh lý gây thai chết non có thể ảnh hưởng đến tính mạng trong giai đoạn thai kỳ

Ø Chó cái bị tai nạn ảnh hưởng đến thai kỳ

Để đảm bảo việc gây xảy thai chủ động là đúng đắn và thành công, chủ nuôi hoặc bác sĩ cần phải biết chính xác vật nuôi đang mang thai và giai đoạn của thai kỳ, từ đó có thể chỉ định được chính xác và phù hợp phương pháp gây xảy thai chủ động để không nguy hại đến tính mạng chó mẹ

Có 4 phương pháp xác định chó cái mang thai :

1.    Thực hiện hormon Relaxin test ở giai đoạn 30 ngày đầu của thai kỳ

2.    Sờ nắn tử cung thực hiện ở 21-35 ngày đầu của thai kỳ dễ dàng phát hiện các túi thai

3.    Siêu âm từ ngày 25 của thai kỳ dễ dàng phát hiện được sự phát triển và những bất thường của thai và dự đoán chính xác được ngày sinh của chó mẹ

4.    X –ray thực hiện ở sau ngày 42-45 của thai kỳ dễ dàng phát hiện thai và số lượng thai

Việc gây xảy thai chủ động có thể thực hiện ở bất kỳ giai đoạn nào của thai kỳ và cần được thực hiện và giám sát bởi bác sĩ thú y để tránh biến chứng có thể xảy ra

Việc gây xảy thai chủ động có thể được thực hiện bởi nhiều phương pháp khác nhau tuỳ theo mục đích yêu cầu, tình hình thực tế , giai đoạn thai kỳ, sức khoẻ và bệnh lý của chó mẹ mang thai 

Hiện tượng xảy thai tự phát do bệnh lý

Hiện tượng xảy thai tự phát trên chó cái là hiện tượng thai chết, tiêu thai hoặc thai chết hay còn sống tự tống ra ngoài trong giai đoạn thai kỳ.

Các nguyên nhân gây xảy thai tự phát thường hoặc do từ cơ thể mẹ hoặc từ thai.

Các nguyên nhân từ mẹ thường do các bệnh lý mắc phải trước hoặc trong giai đoạn thai kỳ . Phần lớn các trường hợp xảy thai tự phát thường không do yếu tố di truyền

1.    Các bệnh truyền nhiễm

Ø Các bệnh do vi khuẩn :

ü Bệnh xảy thai truyền nhiễm trên chó do Brucella canis  gây thai chết non và tiêu thai ở ngày thứ 10-20 của thai kỳ, hoặc xảy thai từ ngày 30-57 của thai kỳ. Bệnh lây lan do tiếp xúc trực tiếp, vi khuẩn tồn tại trong cá thể mẹ rất lâu mà không hề có triệu chứng lâm sàng.

ü Viêm nội mạc tử cung do vi khuẩn dòng E.coli, Streptococcus, Campilobacter, Salmonella…

Ø Các bệnh do Ricketsia như Erhlichia canis gây thiếu máu, suy giảm tiểu cầu, xuất huyết nội mạc tử cung

Ø Các bệnh nhiễm nguyên sinh động vật do

ü Toxoplasma gondii gây ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương và cơ quan sinh sản, bệnh mang tính lây lan và gây xảy thai ở ngày thứ 32-56 của thai kỳ

ü Họ Neospora , cầu trùng gây ra nhiều bệnh lý trên cơ thể mẹ và thai gây xảy thai và mang tính lây lan mạnh

Ø Các bệnh do virus :

ü Canine herpes virus , nếu chó mẹ nhiễm trong thai kỳ có thể dẫn đến xảy thai, thai chết lưu hoặc chó con chết sau khi sinh do viêm màng não

ü Họ Parvovirus, Distemper virus, Adenovirus … gây thai chết lưu, xảy thai

2. Những yếu tố từ buồng trứng

Ø Những rối loạn gây bất thường từ Prostaglandin, Dopamin agonist , rối loạn hoạt động của thể vàng gây bất thường điều tiết hormon progesteron

Ø Bệnh từ nội mạc tử cung, nhau thai…

3. Suy giảm nội tiết tố

Ø Hội chứng nhược giáp làm suy giảm hormon thyroid

Ø Hội chứng cường tuyến thượng thận ( hội chứng Cushing ) gây sản sinh nhiều cortison trong máu

4.    Dị dạng phôi thai

Các nguyên nhân từ thai thường có liên quan đến sự phát triển bất thường của nhiễm sắc thể của thai hoặc khiếm khuyết nội tạng bẩm sinh làm thai chết ở giai đoạn sớm.

Tóm lại, sự xảy thai trên chó cái cho dù ở hình thức chủ động hay tự phát thì kết quả cuối cùng đều gây hiện tượng thai chết hoặc luu trong cơ thể chó mẹ hoặc tự tống ra ngoài. Tất cả ít nhiều đều ảnh hưởng đến sức khoẻ cơ thể và sự an toàn của chó mẹ trong giai đoạn thai kỳ. Sự thận trọng có hiểu biết của chủ nuôi chính là sự hổ trợ đắc lực cho bác sĩ thú y trong việc chẩn đoán và định hướng xử lý kịp thời trong các trường hợp xảy thai trên chó mẹ .

 http://www.petwave.com

https://wagwalking.com

http://www.akc.org

https://www.intechopen.com

http://www.joondalupvet.com.au